Wszystkie osoby, które są póki co „zielone” w temacie, a chciałaby zdobyć podstawowe informacje na temat tego jak może wyglądać kariera w branży badawczej zachęcam do obejrzenia 2 filmów video:
Pierwszy film to zapis rozmowy z Aliną Lempa, prezesem Grupy IQS:
Oglądając drugi film możecie posłuchać HR Managera w firmie Gfk Polonia Katarzyny Jakaczyńskiej:
Roger von Oech „Kreatywność. Możesz być bardziej twórczy!”Mam wrażenie, że kreatywność to jedna z najbardziej pożądanych kompetencji na obecnym rynku pracy (przynajmniej w sferze deklaracji i częstości pojawiania się tego terminu w ogłoszeniach). Twórczy mają już być nie tylko artyści, pracownicy agencji reklamowych – kreatywności zaczyna się wymagać w przypadku coraz większej liczby stanowisk. Twórcze, niestandardowe podejście do tematu to z pewnością coś, co może wyróżnić Cię i stanowić silny atut gdy pracujesz jako badacz rynku.
Wszystko fajnie – peany na temat kreatywności można by pisać jeszcze długo… ale pojawia się zasadnicze pytanie: czy kreatywność można jakoś rozwijać? Czy nie jest to przypadkiem stała cecha, coś z czym się rodzimy i w dużej mierze jest od nas niezależne? Nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie (chociaż to może moje zboczenie socjologiczne, które w 99% sytuacji sprawia, że jestem skłonny twierdzić, że nie ma jednej dobrej odpowiedzi), ale po lekturze książki Oecha wydaje się, że istnieją metody, które pozwolą zmodyfikować nasze myślenie, ukierunkować je na inne tory, które sprawią, że zaczniemy „myśleć inaczej”.
Oech stwierdza, że nasza twórczość, nasze kreatywne myślenie często jest zabijane przez innych ludzi (czy szerzej rzecz ujmując społeczeństwo) na etapie wychowania. Jesteśmy uczeni tego, że wartościowe myślenie to logiczne myślenie. Wpaja nam się to, że należy przestrzegać różnych zasad, zamiast luźno fantazjować. W szkole wymaga się od nas zazwyczaj jednej, poprawnej odpowiedzi.
Za popełnianie błędów jesteśmy w różny sposób karani (nie bezpośrednio przez np. kary cielesne, ale pośrednio przez krytykę, przez wyśmianie, które mogą być również bardzo dotkliwe) – dlatego z czasem mając do wyboru dwa rozwiązania: jedno mniej wyszukwane, przynoszące umiarkowane ale pewne efekty oraz drugie, które wydaje się być nowatorskie ale i zwariowane, które może przynieść bardzo dobre efekty, ale jest przez swoją odmienność ryzykowne, wybieramy to pierwsze, bezpieczne, które może nie zapewni nam podziwu i sukcesu, ale z mniejszym prawdopodobieństwem sprowadzi na nas porażkę i drwiny innych osób.
Wielu z nas powtarzano w szkole, że byśmy nie robili z siebie błaznów, że byśmy sobie nie żartowali, że nasze pomysły wydają się absurdalne. Problemem również bywa naznaczenie – samospełniające się proroctwo. Jeśli ciągle powtarzamy sobie (a na taką przypadłość cierpi wiele osób), że nie jesteśmy kreatywni i pomysłowi, to sami budujemy barierę która później będzie nie do sforsowania.
Książka „Kreatywność…” to na szczęście nie tylko diagnoza tego typu barier. Oech za każdym razem kiedy opisuje jakąś przeszkodę formułuje też zalecenia odnośnie tego jak ją pokonać. Jakie są jego metody? Po szczegóły zapraszam do lektury książki. Jedno mogę napisać z pewnością: już samo uświadomienie sobie różnych barier, sposobu w jaki działa nasz umysł w przyszłości może pozwolić nam na bardziej odkrywcze i mniej standardowe rozwiązywanie problemów.
Na koniec jeszcze jedna uwaga: okładka książki jest dla mnie koszmarna. Gdybym zobaczył te książkę na półce w księgarni to szczerze pisząc mam wątpliwości czy bym wziął ją w ogóle do ręki (mimo, że wiem że książki nie powinno się oceniać po okładce). Po „Kreatywność…” sięgnąłem za rekomendacją Setha Godina – za co mu jestem wdzięczny. Wydawca naprawdę mógł się postarać o ciekawszą okładkę 🙂
Czy warto przeczytać? Zdecydowanie tak. Jeśli chcecie stać się bardziej twórczy, bardziej pomysłowi, jeśli chcecie znieść różne blokady, które zostały nałożone na nasz umysł przez innych ludzi – ta książka z pewnością może w tym pomóc. Jak bardzo? To już zależy od tego czy wdrożycie w życie to o czym czytaliście…
Ciąg dalszy przemyśleń dotyczących tego co młody człowiek może zrobić, żeby zwiększyć swoje szanse w znalezieniu pracy badacza rynku.
Rozwijaj miękkie kompetencje. Znajomość metod badawczych, umiejętność posługiwania się oprogramowaniem komputerowym, wiedza na temat statystyki – to wszystko jest bardzo ważne w kontekście pracy badacza rynku, ale nie wystarczające. Kandydat na badacza musi się także charakteryzować rozwiniętymi tzw. soft skills. Przede wszystkim powinien się prezentować jako osoba komunikatywna, która skutecznie nawiązuje kontakt z innymi ludźmi. Musi potrafić prowadzić prezentacje i przemawiać przed mniejszymi i większymi grupami osób. Powinien umieć panować nad stresem i działać efektywnie mimo jego wpływu.
Networking. O tym poniekąd wspomniałem już w poprzednim poście. W czasie studiów ważne jest to, żeby nawiązywać kontakt ze starszymi kolegami i wykładowcami (którzy prócz pracy dydaktycznej mogą się zajmować badaniami rynku w praktyce). Żeby zdobyć ciekawą pracę czasami trzeba po prostu, jak to się zwykło mówić, w odpowiednim miejscu w odpowiednim czasie. Aby to osiągnąć potrzebne są informacje, które możemy zdobyć od innych ludzi. Natrafiłem kiedyś na informację, że na naszym rynku pracy tylko 1/3 ofert pojawia się na rynku jawnym (ogłoszenia na portalach internetowych, ogłoszenia w prasie etc.), pozostałe 2/3 to oferty pojawiające się na tzw. rynku ukrytym. Dostęp do rynku ukrytego można uzyskać właśnie poprzez znajomych, którzy już pracują w agencjach badawczych i jako jedni z pierwszych dowiadują się o zapotrzebowaniu na stażystę, albo asystenta badacza.
Doskonal znajomość programów komputerowych. Dobra znajomość SPSS’a to znaczący atut osoby, która planuje pracować w zespole badań ilościowych. Z perspektywy osoby, która miałaby wprowadzać praktykanta do zespołu badawczego wydaje mi się, że irytująca by była konieczność pokazywania podstawowych funkcji oprogramowania. SPSS to jednak nie wszystko. W codziennej pracy badacza korzysta się także często z MS PowerPointa i MS Excela. Wydaje mi się, że wiele osób ma wrażenie, że wstawianie tekstu na slajdy, obrazków czy animacji oznacza dobrą znajomość PowerPointa. W pracy badacza konieczna jest bardziej zaawansowana znajomość tego oprogramowania. Dlatego bym polecał studentom jeśli nie jakiś kurs komputerowy, to chociaż kupno podręcznika i samodzielna nauka bardziej skomplikowanych opcji (w przypadku Excela można skorzystać z licznych dostępnych w sieci darmowych szkoleń).
Ucz się języka angielskiego. Jeśli zamierzasz pracować w którejś z większych agencji badawczych komunikatywna znajomość języka angielskiego jest niezbędna. Tłumaczenie kwestionariuszy, kontakt z zagranicznym klientem, pisanie raportów w języku angielskim – to wszystko to często codzienność w pracy badacza rynku. Znajomość języka angielskiego deklaruje większość absolwentów studiów (chociaż jak to wygląda w praktyce to już inna sprawa…) – jeśli chcesz się wyróżnić to w czasie studiów skup się na nauce Business English. Znajomość języka angielskiego wśród badaczy stoi na bardzo różnym poziomie – w takich przypadkach dobra znajomość tego języka obcego u potencjalnego asystenta badacza może być dużym atutem.
Poszerzaj swoją wiedzę. Czytaj książki poświęcone badaniom rynku, marketingowi, zachowaniom konsumenckim. Staraj się śledzić specjalistyczną prasę poświęconą tej tematyce. Przeglądaj strony internetowe agencji badawczych – można tam często znaleźć naprawdę przydatną wiedzę. Wszystko to może zaowocować tym, że będziesz w większym stopniu znał terminologię fachową i w czasie rozmowy rekrutacyjnej nie zrobisz dziwnej miny, kiedy zostaniesz poproszony o wyjaśnienie jakiegoś pojęcia związanego z badania marketingowymi.
Bądź gotowy do podjęcia pracy w dziale realizacji badań. Wiele osób, które dziś pracują w charakterze badacza rynku zaczynało swoją karierę w badaniach od pracy w dziale realizacji badań. W dużym uproszczeniu można napisać, że jest to dział, który zapewnia badaczom dostarczenie danych z terenu. Pracownicy działów realizacji pomagają badaczom w przygotowaniu narzędzi badawczych (będąc „bliżej” ankietera, potrafią często zaproponować skuteczniejsze i bardziej efektywne rozwiązania). Pracując w dziale realizacji można w pełni zrozumieć jak wygląda przeprowadzanie badań rynku od strony technicznej. Tego typu wiedza jest później naprawdę przydatna w pracy badacza, stąd przy wolnym wakacie asystenta badacza rynku agencje badań często zapełniają takie miejsce poprzez rekrutację wewnętrzną. Dlatego jeśli masz możliwość podjęcia praktyk/stażu/pierwszej pracy w dziale, która zajmuje się realizacją badania skorzystaj z tej szansy i cierpliwie czekaj na pojawienie się szansy przeskoczenia do zespołu badawczego.
Wyróżnij się! Pracodawcy są zasypywani masą CV i listów motywacyjnych. Na każde miejsce miejsce pracy przypada wielu aplikujących absolwentów. Ich problemem jest to, że wszyscy stają się do siebie podobni. Każdy teraz deklaruje chęć rozwoju, wysoką motywację do pracy, dobrą organizację pracy. Niemalże wszyscy korzystają z tych samych poradników dotyczących tego jak dobrze napisać CV, jak dobrze wypaść na rozmowie kwalifikacyjnej etc. Jeśli chcesz przyciągnąć uwagę potencjalnego pracodawcy musisz się wyróżnić. To oczywiście banał, rada z którą pewnie nie raz się spotkaliście. Sam fakt bycia innym to za mało. Ważne, żeby być wyjątkowym pod względem, który będzie ważny dla pracodawcy. Osoba rekrutująca musi zobaczyć w Tobie wartość dodaną, to coś co będzie dla niej przydatne, a czego nie zaoferują inne osoby. Co to może być? To już praca domowa dla Ciebie. Gdybym wskazał tutaj jakieś przykładowe rozwiązania, pomysły to z miejsca straciłyby swoją wartość bo przestałyby być unikalne.
To główne spostrzeżenia i rady z mojej strony. Jeśli ktoś ma jakieś inne ciekawe pomysły to zapraszam do podzielenia się nimi w komentarzu.
Obserwując dyskusje prowadzone w Internecie (np. w serwisie Goldenline.pl) zauważyłem, że stosunkowo często pojawiają się w nich pytania typu „jak zostać badaczem rynku”/”jak zacząć pracować w agencji badań marketingowych”/”jak trafić do badań”? Nie ma łatwej odpowiedzi na te pytania i jednego schematu, którego zastosowanie pozwoli nam przejść przez rekrutację w każdej firmie badawczej, jednak istnieją sposoby, które mogą przybliżyć młodego człowieka do upragnionego celu. W niniejszym i kolejnym poście chciałbym zaprezentować kilka spostrzeżeń i własnych doświadczeń, które mogą się okazać przydatne dla osób, które wiążą swoją przyszłość z badania marketingowymi.
Wybór kierunku studiów. Nie ma kierunku, który gwarantowałby pracę w badaniach, ale z własnego doświadczenia wiem, że branża badawcza opiera się w dużej mierze na ludziach z wykształceniem o profilu socjologicznym, psychologicznym, ekonomicznym lub marketingowym. W przypadku socjologii (specyfikę tego kierunku znam najlepiej, bo z wykształcenia jestem socjologiem) dużym plusem jest możliwość poznania metodologii badań (zarówno ilościowych jak i jakościowych) w czasie studiów. Jeśli dodatkowo w wybranym ośrodku akademickim dobrze prowadzone są zajęcia z SPSS, to jest to kolejny element znacznie podnoszący wartość danego studenta/absolwenta socjologii, planującego pracować w badaniach.
Wybór miejsca zamieszkania. Największe firmy badawcze swoje biura zlokalizowane mają najczęściej w Warszawie. W innych miastach zazwyczaj znajdują się biura mniejszych firm (chociaż istnieją wyjątki od tej reguły – np. PBS DGA swoje główne biuro ma w Sopocie) bądź mniejsze lokalne biura dużych firm (jak chociażby biuro TNS Pentor we Wrocławiu). W związku z tym liczba nowych miejsc pracy w agencjach badań rynku jest nieporównywalnie większa w stolicy Polski niż w innych dużych miastach. Jeśli komuś naprawdę zależy na karierze w badaniach marketingowych przeprowadzka do Warszawy może być koniecznością.
Zdobywanie doświadczenia. W branży badawczej (chociaż pod tym względem nie jest to wyjątkowa branża) najtrudniej zdobyć pierwsze doświadczenie zawodowe. Dlatego wszystkim młodym ludziom już od 2 czy 3 roku studiów polecam szukać pierwszych, często krótkich i bezpłatnych, praktyk i staży.
W tym celu warto:
Doświadczenie ankieterskie. Doświadczenie w pracy ankietera nie jest może niezbędnym wymaganiem (osobiście przeprowadzałem ankiety tylko w projektach uczelnianych, nigdy nie zawodowo), ale zależnie od wymagań rekrutera może być naszym atutem. Praca ankietera pozwala zobaczyć jak w praktyce wygląda dobór respondenta do badania, jakie istnieją metody badań, jak wyglądają kwestionariusze badawcze. Dodatkowo ten typ pracy może czasami (o ile mamy do czynienia ze źle skonstruowanymi narzędziami badawczymi) pozwolić uświadomić sobie błędy, które zdarza się popełniać badaczom, nie mającym pojęcia jak wygląda przeprowadzanie wywiadów w praktyce.
Doświadczenie w projektach naukowych. Studentowi często znacznie łatwiej zdobyć pierwsze doświadczenia w realizacji i koordynowaniu projektów badawczych na samej uczelni. Może on albo się zaangażować w badania prowadzone przez pracowników uczelni (który często poszukują pomocy we własnych projektach) bądź to zdobywać praktyczną wiedzę poprzez udział w projektach realizowanych przez studenckie koła naukowego (przykładem takiego koła jest Chi Kwadrat – www.chikwadrat.pl – koło naukowe założone przez studentów Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego). Czasem zdarzają się bardziej, czasem mniej interesujące projekty badawcze, jednak zaryzykowałbym opinię, że w większości przypadków, cenniejsze jest zdobyte praktyczne doświadczenie, niż szeroka wiedza teoretyczna (wynika to m.in. z dynamiki prowadzenia rozmowy rekrutacyjnej).
Dalszy ciąg porad w kolejnym poście.